راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

شیرمادر دارای ترکیبات مختلفی از انواع مواد مغذی مانند پروتئین ها ، ویتامین ها ، املاح ، چربی و کربوهیدرات می باشد. مواد مغذی شیرمادر از مادری به مادر دیگر بسیار متفاوت بوده و از یک زمان شیردهی به زمان دیگر تغییر می کند. این دگرگونی را حتی می توان در ساعات مختلف روز و با تغییرات سنی کودک هم مشاهده نمود.
سالهاست که بحث نقش تغذیه مادر در دوران شیردهی بر روی این ترکیبات و اهمیت تغذیه مادر شیرده در حجم شیر و وزن گیری شیرخوار موردتوجه بوده است. شیردهی ، تکمیل فیزیولوژی حلقه تولید مثل در یک زن است و بدن مادر نه تنها در غدد پستانی برای تولید شیرتغییراتی می دهد ، بلکه با جمع آوری مقدار کافی ذخائر مواد غذایی در دوران بارداری ، خود را برای تولید شیر نیز آماده می سازد.  

بعد از زایمان ، احساس تشنگی ، اشتها و علاقه به غذا خوردن در مادر افزایش می یابد. در سنت های قدیمی رسم بود که علاوه بر آوردن هدایا برای تولد کودک ، حتماً غذاهای پرانرژی و سرشار از پروتئین  به مادر داده شود تا انرژی از دست رفته او در طول زایمان ، جبران گردد.
تشویق مادران  شیرده به استفاده از یک برنامه غذایی مناسب و متنوع که ضمن تامین مواد مغذی مورد نیاز با فرهنگ غذایی آنان ، همخوانی داشته باشد بسیار اساسی است.

درست است که مادران شیرده به سبزی های تازه و میوه ، نان وغلات و مواد غذایی که منابع خوب کلسیم هم باشد نیازمندند ولی این انتخاب ها و دستورات باید براساس عادات غذایی و سنت های جامعه ودرآمد اقتصادی خانواده باشد. هر قدر الگوی غذایی داده شده ، به مادرساده تر ومناسب تر باعادات غذایی مادر باشد بیشتر مورد توجه و عمل اوقرار می گیرد. اکثر رژیم های غذایی  توصیه شده به مادران در دوران شیردهی به گونه ای است که به عادات غذایی و علاقه آنان به برخی مواد غذایی توجه نمی شودو بعضی از مادران  اصلاً با چنین قوانین تغذیه ای سازگاری ندارند و آنها را خیلی مشکل می توانند ادامه دهند  که این خود باعث شکست در شیردهی می شود.تغذیه سالم و خوب به معنی صرف کردن وقت زیاد در آشپزخانه نیست. بسیاری از مواد غذایی ، هم مغذی هستند و هم آسان  مورد استفاده قرار می گیرند مانند پنیر ، ماست ، نان های سبوس دارد، گوجه فرنگی ، جوانه ها ، میوه ها ، سبزی های قطعه قطعه شده ، تخم مرغ پخته و مغزها ( مانند بادام ، گردو و فندق) که می توانند به عنوان میان وعده مورد استفاد ه قرار گیرند و یا به همراه غذای خانواده مصرف شوند.
خوردن چندوعده غذای کم حجم بهتر از مصرف 3 وعده غذای حجیم است. بسیاری از مادران ، قبل از شیردادن یک نوشیدنی سالم که مایعات مورد نیاز آنان را تامین کند انتخاب می کنند.

عادات غذایی مادر، ذخیره سازی دوران بارداری ، آگاهی ازنقش تغذیه در سلامت خود مادر واهمیت مواد غذایی دریافتی در ترکیب وحجم شیرمادر بسیار مهم هستند ولی عواملی که بیش از تغذیه در ازدیاد حجم شیراو دخالت دارند و متاسفانه فراموش می شوند عبارتند از:  شروع تغذیه با شیرمادر در اولین ساعات تولد نوزاد ، تکرر و تداوم تغذیه  با شیرمادر، تماس مادر وشیرخوار، تغذیه براساس تقاضاهی شیرخوار و وضعیت صحیح شیردهی.

چند توصیه به مادر:
• مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین را تا 3 ماه پس از زایمان ادامه دهد.
• از موادغذایی حاوی پروتئین ، کلسیم ، ویتامین واملاح  بیشتر مصرف نماید.
• از خوردن موادغذایی خیلی چرب و شیرین بپرهیزد.
• از مصرف زیاد نوشیدنی های محرک ، چای ، قهوه ، نوشابه های حاوی کافئین و ... خودداری نماید.
• سعی کند از غذاهای مانده ، کنسرو شده ، شور و پر ادویه استفاده نکند.
• درجواب تشنگی خود آب و یا سایر مایعات را بنوشد . ( نوشیدن بیش از حد مایعات شیر را زیاد نمی کند)
• به طور کلی مادر پرهیز غذایی ندارد و هر چیز را که قبلاً می خورده می تواند ادامه دهد. 

بعضی اوقات اطرافیان ، مادر را در خوردن موادی مانند حبوبات ( به دلیل نفخ آن ) ، یا خوردن خیار و بادمجان (در اصطلاح سردبودن آن ) و یا کل و سیر ( به خاطر بوی آن ) منع می کنند که هیچ کدام درست نیست اگر مادر از مواد غذایی قابل دسترس و مورد علاقه خود درحد متوسط استفاده کند مشکلی برای نوزادیا شیرخوار او بوجود نمی آید.

برگرفته از :کتاب قدم نورسیده مبارک از انتشارات شرکت پژواک آرمان